SOSYAL GÜVENLİK’TE TARIM SİGORTALILIĞI
Kasım TEKİN
Adıyaman Sosyal Güvenlik İl Müdürü
Sosyal güvenlik, bireylerin gelir veya sağlık kaybına yönelik toplumsal bir dayanışmadır. Bu toplumsal yardımlaşmadan yararlanabilmek için bazı ekonomik tasarruflara iştirak etmek zorundadır. Bireyin iştirak ettiği bu tasarruflar, ihtiyaç duyduğu zaman kendisine bir takım sosyal yardımların(ekonomik, sağlık vb.)yapılmasını sağlamaktadır.
Sosyal güvenlik, gelirleri ne olursa olsun, ülkede yaşayan herkesin, toplum huzurunu ve refahını bozan belli sayıdaki sosyal tehlikenin verdiği zararlardan bir “insan hakkı” ve esas itibarıyla bir “devlet görevi” olarak primli ve/veya primsiz rejimlerin kullanılması suretiyle kurtarılmasını amaçlayan bir sistemdir. Sosyal güvenlikte asıl amaç, çalışma gücünü herhangi bir nedenden dolayı tamamen veya geçici olarak yitirenlere gereksinimlerini karşılayacak asgari bir kazancın temin edilmesi ile beden veya ruh sağlığını yeniden kazanmalarını sağlamaktır.
Bütün vatandaşların huzur ve refahının üst seviyelere ulaşması için sağlık, yaşlılık ve emeklilik haklarının oluşması, dolayısıyla Sosyal Güvenlik şemsiyesi altına girmesi gerekiyor.
Memurlar, işçiler, esnaflardan sonra tarım işiyle uğraşanların da Sosyal Güvenlik kapsamına alınmasına ilk kez 17.10.1983 tarihinde kabul edilen iki kanunla kavuşulmuştur. Bu Kanunlar, 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu ile 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunudur.
Tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların Sosyal Güvenliklerinin sağlanması amacıyla 17.10.1983 tarihinde yayımlanarak 01.01.1984 tarihinde yürürlüğe giren ve halen uygulanmakta olan 2926 Sayılı Kanun 01.07.1993 tarihinde ilimizde uygulamaya başlanmıştır.
Sosyal Güvenlik Kurumları kapsamı dışında kalan ve herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın tarımsal faaliyette bulunan, 22 yaşını doldurmuş erkekler ile 22 yaşını doldurmuş aile reisi kadınlar sigortalılık kapsamına girebiliyor iken 02.08.2003 tarihinde evli olan kadınlara aile reisi sıfatı verilerek, ayrıca sigortalı olma yaşı bu tarih itibariyle 18 yaşa indirilerek kadın ve erkeğe birlikte sigortalı olma imkanı sağlanmıştır.3 aylık dönemler halinde primleri ödenirken 04.10.20010 tarihi itibariyle her ay prim ödemesi uygulanmaya başlanmıştır. Muhtar beyanına göre tescili yapılan tarım sigortalılarımızın, 01.10.2008 tarihinden sonra ziraat odası kayıtları esas alınarak tescilleri yapılmaktadır. Bu sigortalılarımıza 01.09.1999 tarihinden itibaren sağlık yardımı uygulaması başlatılmış, sigortalımızın kendisi,eşi ve sigortalı çalışması bulunmayan bekar kız çocuğuna başka koşul aranmaksızın sağlık yardımı yapılırken,bakıma muhtaç anne baba ve18 yaşını bitirmiş orta öğrenim için 20,yüksek öğrenim için 25 yaşını bitirinceye kadar sağlık yardımı uygulanmaktadır.2926 Sayılı Kanun kapsamındaki tarım sigortalılarımıza yönelik çok önemli bir uygulama, 7 seri nolu tebliğ 22.05.2007 tarihinde yürürlüğe girerek 1994 yılından bu yana üzerinde tütün kotası bulunan çiftçilerimiz ile resmi ve özel sektöre tarımsal ürün sattığı ve satılan üründen tevkifat yapıldığını belgeleyen vatandaşlarımıza geriye dönük 01.01.1994 tarihinden itibaren sigortalı olma hakkı tanınmış ve çok sayıda sigortalımıza bu yolla emekli olma imkanı sağlanmıştır.uygulama halen yürürlükte olup,Tekel İşletme Müdürlüğünün ilimizdeki faaliyetlerine son verildiğinden üzerinde kota bulunanların bu bilgi ve belgeleri temin etmesi için T.T.A.A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAPRAK TÜTÜN DAİRE BAŞKANLIĞI (CEVİZLİ KAMPÜSÜ) KARTAL/İSTANBUL adresinden temin etmeleri gerekmektedir. Ayrıca yakın zamanda uygulamaya konulacak olan yapılandırma dolayısıyla başvuruda bulunmak isteyenlerin yukarıda belirttiğimiz bilgi ve belgeleri getirterek Sosyal Güvenlik Kurumu İl Müdürlüğü Tarım Tescil Servisine müracaatları kendi menfaatlerine olacaktır.
Tarım Sigortalılarının primleri 5510 sayılı Kanuna (2008/Ekim ayı) kadar Bağ-Kur sigortalılarında uygulanan basamak sistemiyle hesaplanmaktaydı. Her yıl bir basamak artırılarak ulaştığı basamağın yarısı (15 günlük) alınarak tam ay (30gün) hizmet verilirken 2008/Ekim itibariyle basamak sistemine son verilerek beyana dayalı prime esas kazanç sistemine geçilmiştir. Gene 15 günlük prim üzerinden primler hesaplanırken tam prime ulaşana kadar her yıl bir puan artırılarak primler hesaplanmaktadır.Halen yıllık primin 18 günlüğü tahakkuk edilmektedir. Kurumun prim ve diğer alacakları süresi içinde ve tam olarak ödenmezse, ödenmeyen kısmı için sürenin bittiği tarihten itibaren ilk üç aylık sürede her bir ay için %3 oranında gecikme zammı uygulanmakta olup daha eski birikmiş primlerine Devlet İç Borçlanma Senetlerinin aylık ortalama faizi bileşik bazda uygulanarak gecikme zammı uygulanmaktadır. Prim borcu olmamak şartıyla ilk kayıt tarihi itibariyle 1 aylık hizmetten sonra sigortalının kendisi, eş ve çocukları bütün sağlık ve yol hizmetlerinden yararlanabilmekteler.
Tarım sigortalılarının primleri düşük tutularak bütün hakların verilmesi ve son yıllarda emeklilere yapılan zamlardan en fazla payın Tarım Emeklilerine verilmesi, bu kesimin sigortalılık kapsamına alınmasına verilen önemi göstermektedir.
Emeklilikte kademeli yaş uygulaması yürürlükte olup,15 yıl hizmeti bulunan ve aynı zamanda yaşını tamamlayan sigortalılara aylık, vefatı halinde eşi ve çocuklarına aylık devri, ayrıca 5 yıl hizmeti bulunup ta vefat edenlerin eş ve çocuklarına ölüm aylığı bağlanmaktadır. Tarımsal faaliyetler esnasında iş kazası geçirildiği taktirde gün şartı aranılmaksızın sürekli iş görmezlik aylığı bağlanmaktadır.
Tarımda bağımsız çalışanların dışında yine tarım kesiminde iş akdiyle çalışan işçilerimizin Sosyal Güvenliklerinin sağlanması amacıyla (Tarım işçileri Sosyal Sigortalar Kanunu) 01.01.1984 tarihinde yürürlüğe girmiş olup,1985 yılından itibaren de ilimizde uygulama başlatılmıştır.
Sosyal Güvenlik Kanunları kapsamı dışında kalan ve bu kanunlara göre gelir veya aylık almayanlardan, tarım işyerinde hizmet akdiyle çalışan ve 18 yaşını doldurmuş olanlar istekleri halinde sigortalılık kapsamına alınıyorlardı.
Yasanın yürürlük tarihi itibariyle sağlık yardımı da yapılmaya başlanmıştır. Ayda 15 günlük hizmeti sigortalılık kapsamına alınarak 01.10.2008 tarihinden önce 120 gün, bu tarihten sonra 30 gün primini yatıran sigortalı sağlıktan yararlanmakta olup, öğrenim durumlarına göre 25 yaşına kadar bu sigortalılarımızın çocukları da sağlıktan yararlanmaktadır. Ancak okuyan yada malul çocuk yoksa kız yada erkek çocuk olması fark etmez 18 yaşını dolduranlara sağlık yardımı yapılmamaktadır. 01.10.2008 tarihinden itibaren bu kanun kapsamında artık yeni tescil yapılmamakta olup,bundan böyle tarımda çalışanlar mülga 2926 Sayılı Kanuna (Bağ-Kur Tarım) göre tescilleri yapılmaktadır.
2925 sayılı Kanuna tabi tarım sigortalılarımızın 08.09.1986 tarihinden önce tescilleri yapılmış ise 15 yıllık sigortalılık süresi içerisinde 3600 gün (Diğer sosyal güvenlik kurumlarındaki hizmeti ve borçlanmalar dahil) hizmetle aylık bağlanmaya hak kazanırken, bu tarihten sonra tescili yapılanlar kademeli yaş uygulamasına tabidirler..
| 
Sosyal Güvenlikte Tarım Sigortalılığı
KEFİR
