ÇOŞLU OBASI
Honamlı Yörüklerinin Çoşlu obasından Antalya bölgesinde yaşayanların bir kısmı 1980 yılına kadar yazları yayla olarak Isparta’nın Anamas yaylasına göçe devam etmiştir. Sonraki yıllarda yaylaya göçler azalarak yerleşik yaşama geçmeye başlamışlardır. Bu gün büyük bir kısmı tarımsal ürünler yetiştirerek hayatlarını kazanmaya devam etmektedirler. Çoşlu demek Yörükler arasında coşkun neşeli anlamında kabul edilmektedir. Eski kayıtlarda Coşlu olarak geçen bu isim söylemedeki kolaylık nedeniyle Çoşlu şeklini almıştır. Honamlı Yörükleri Çoşlu obası hakkında yaptığımız araştırmalarda sadece Antalya bölgesinde değil başka yerlerde de Çoşlu olarak bilinen ailelerin olduğunu tespit ettik.
Hatay ili Kırıkhan ilçesinin Karamankaşı köyünden Dr. Ali Kılıçoğlu Antalya’nın Asikaraman (Yeşilkaraman) köyünde ki Çoşlularla bir bağlarının olabileceğini kendilerine de Çoşlu Yörükleri dendiğini aktarmıştır. Ayrıca Dr. Hasan Ayparlar’ın Derviş Paşa İskanı ve Kırıkhan adlı yayınlanmamış bir çalışmasında şöyle demektedir …“Çoşlu (Corslu) aşireti Arpalı köyünden başlayıp Aktepe hududuna kadar uzanan Güzelce, Karamankaşı, Söğütlüözü köylerine, Çamsarı Köyü ve yedi mahallesini içine alan yöredeki halk Halil Ağa Parekenteleri ismiyle iskana tabi tutulur.”… Ali Kılıçoğlu Kırıkhan’daki Çoşluların iskana tabi tutulduktan sonra hayvancılığı bırakıp pamuk üretimi yaptıkları ve o dönemlerde iyi kazanç elde ettikleri ama bu kazancın sonraki yıllarda azaldığını eskisi kadar gelirlerinin iyi olmadığı bilgisi de elde edilmiştir.
Konya ili Çeltik ilçesinin Gökpınar (Honamlı) kasabasının tamamı Honamlı Yörüklerinden oluşmaktadır. Bu kasabadan Halil Şen ile yapılan görüşmelerde Gökpınar kasabasında da Çoşlu obasından aileler olduğunu anlatmıştır. Halil Şen dedesine Çoşlular dendiğini hatta babasının amca oğlanlarına da Çoşlu Hasan Güler, Çoşlu Osman Güler dendiğini, anne tarafının da Honamlı olduğu Dağlı'lardan GÜLEÇ ailensinden olduğunu aktarmıştır.
Ayrıca Konya Akşehir Cankurtaran köyünde yapılan şenliklerde görüştüğümüz kişiler Cankurtaran köyünde de Çoşlu obasından aileler olduğu bilgisini vermişlerdir.
Bütün bunlardan Anlaşılıyor ki Honamlı obalarından biri olan Çoşlu obası göçlerle yada o dönemdeki başka nedenlerle dağınık halde yerleşmişlerdir. Burada bahsedilmemiş başka yerlerde de Çoşlu obasından mensuplar çıkması mümkündür bu ailelerle de bağlantı kurup çalışmamız genişletilebilir bu konuda bilgisi olan kişilerin bilgilerine ihtiyacımız var paylaşırlarsa mutlu oluruz.
Antalya Yenigöl mahallesinden kendileri de Çoşlu obasından olan Kemal Ordu kardesi Osman Ordu ile yaptıkları araştırmada Antalya bölgesinde Honamlı Yörüklerinin Çoşlu obasını söyle anlatmaktadır. Çoşlu obasının en yaşlıları ile yaptıkları görüşmelerde aşağıdaki bilgileri elde etmişlerdir.
Babamızdan Dedemizden duyduklarımıza göre soylarının Oğuz Türklerinden geldiğini ve Orta Asya dan göçerek önce İran’ın kuzey doğusunda bulunan Horasan bölgesine geldiklerini oradan ipek yolunun geçtiği Van üzerinden Anadolu ya geçerek Aydın yöresine sonraki zamanlarda da Antalya Manavgat bölgesine geldiklerini anlatmışlardır. Bu anlatılanların ışığında tarihimize bakarsak söyle bir olayla karşılaşırız.
Bilindiği gibi Tarihçilerimiz Oğuz Han'a Mete’de derler. Mete’de Hunların (Oğuzların) Hakanı olmuştur. Türkleri ilk defa imparatorluk halinde birleştiren Hun'lar olmuşlardır. Büyük Hun, Oğuz Han, Mete Han imparatorluğu olarak tarihimizde geçmektedir. Tarihçilerimiz Oğuz Destanının Mete için yazıldığını söylerler. Daha sonra MS 50 yıllarında imparatorluk dağılarak bir kısmı başka devletlere katılmış bir kısmı batıya göç etmiştir. Değişik isimlerde Türk devletleri kurmuşlardır bunlardan en öne çıkanları Göktürk ve Batı Hun Türk Devletleridir.
Burada ki kısa tarih bilgisinden sonra Çoşlu obasındaki yaşlıların Oğuz Türklerinden geldiklerini söylemesi Honamlı isminin Hun Türklerinden geldiği tezine bir dayanak olmaktadır. Anadolu ya Orta Asya’dan en son gelen Honamlı yörüklerinin Hun imparatorluklarının dağıldıktan sonra orada kalan Oğuzların yani Hunluların torunları olduğu anlaşılmaktadır.
Kemal Ordu’nun Çoşluları sorduğu yaşlılar Manavgat’a geldikten sonra Taşağıl beldesi ve Hocalar köyünü kışlak olarak seçmişler. Yayla olarak göçtükleri yerlerin Konya’nın Doğanhisar Ketenlik, Kışözü, Karanı civarı olduğunu anlatmışlardır. Bu yöreler 1850 yıllarında Konya ya bağlı yerlerdir. 1860 yılların da birçok Yörük gurubu bu bölgelerde birer beylik olarak, belli bir yayla ve kışlak arasında hareket eden topluluklardır. 1890 yılına kadar bu yaylalar ve kışlaklar arasında konup göçen Çoşlu obası yaşanan bir olayla Manavgat bölgesinden ayrılıp kışlak yeri olarak batıya doğru göçmüştür.
Yaşanan olay şu şekilde olmuştur. 1894 baharında Çoşlu obasından Ahmet emminin oğlu Halil adında bir büyüğümüz, Taşağıl’ın Mihrap mevkisinde bir ekin tarlasının kenarına atını bağlıyor. Bunu gören ekin sahibinin çocuğu Halil emmiyi laf atıp küfür ediyor. Helil emmide bu saygısızlığa karşı çocuğa iki tokat atıyor. Çocuk evine ağlayarak gidiyor. Bir süre sonra çocuğun ailesi elinde tüfekle baskına geliyor ve tüfeği doğrultup Halil emmiye ateş ediyor. Tüfek ilk seferde ateş almıyor ve tekrar tüfeği ateşlemeye çalışırken Halil emmi de telaşlanıp kendini savunmak için kendi tüfeğini ateşliyor ve adam vuruluyor. Bu olaydan sonra Halil emmi uzun zaman Konya cezaevinde yatıyor. Çoşlu Yörüklerinde isimler benzer olduğundan olsa gerek herkese özelliğine göre bir lakap söylerler. Halil emmide cezaevinde yattığı için kendisine Mapus Halil diye lakap söyleniyor.
Yaşanan bu olaydan sonra o yaz yaylaya göçen Çoşlu obası mağdur olan kişilerle karşılaşıp olay çıkarmamak için biraz daha batıda olan Serik Alacami bölgesini kışlak yeri olarak seçiyorlar.
Cumhuriyet öncesi Honamlı Yörüklerinin dokuz obasından konargöçerliğe devam edenler seyyar muhtarlıklar alıyorlar. Yaşlılar muhtarlık şeklinde anlatıyorlar ama yayla sahil göçen bir köy sabit bir yeri belli olmadığı için İstiklal savaşı öncesi idare şekli olan Kethüdalık (Kahyalık) olması muhtemeldir. Cumhuriyetin kurulmasına kadar Çoşlu obasının idareciliğini Hacıakçaoğlu Mehmet (Muhtar Mehmet) yapmıştır. Cumhuriyet sonrası Çoşlu obası Antalya Serik ilçesi nüfusuna kayıtlı seyyar bir köy olarak Serik sınırları içinde olmak kaydıyla yani kışlak ve yayla bölgesi sınırlı olarak yaşamına devam ediyor.
Çoşlu obası zamanla kışlak olarak yerleştiği Alacami bölgesinden batıya doğru yer değiştiriyor. 1930 yıllarında Antalya’nın Asikaraman (Yeşilkaraman) köyü yakınlarında bulunan Beşpalamut, Dörtkupalı, Kanlıkapız, Döşleksarnıcı ve Damla mağarası bölgelerini kışlak yeri olarak seçiyorlar. Bu sırada Çoşlu obasına Dede Molla olarak bilinen İbrahim Yıldırım muhtarlık ediyor. Dede Molla dedesinin ismini aldığı ve dini eğitim gördüğü için bu şekilde tanınıyor. Soyadı kanunundan sonra Yıldırım soyadını alıyor. Kendileri de hayvancılıkla uğraşan Asikaramanlılar Çoşlu obasının buraya gelmesinden rahatsız olup Antalya jandarmasına giderek bunlar Serik bölgesinin Yörükleri bizim bölgemizden çıksınlar diyerek şikayet ederler. Bunun üzerine Dede Molla obasının dağınık olduğunu ve toparlanması için jandarmadan 10 gün süre istiyor. Obanın artık bir yerinin olması gerektiği düşüncesinden olsa gerek Serik’den nüfus kaydını getirerek Asikaraman bölgesinden birkaç tapulu arazi alır. 10 gün süre sonunda Jandarma Dede Molla ya neden gitmediğini sorar, Dede Molla nüfüs ve tapu belgelerini göstererek bu bölgeyi iskan yeri olarak seçtiğini söyler. Jandarmada şikayetçi Asikaramanlılara birlikte yaşamaları gerektiğini söyler. 1934 yılında olan bu olaydan sonra Çoşlu obasının hem konargöçerlik hayatı hem de yerleşme hayatı başlamış olur. 1950 yıllarının sonunda yerleşmeler başlar ve bir kısmı Kurşunlu köyüne bağlı Yörükler mahallesine yerleşir. Diğer kısımları da Antalya’nın değişik yerlerini iskan edinirler. Bu gün Çoşlu obasında konargöçer hayat tamamen bitmiş, seracılık, ticaret, sanayi ve çeşitli iş kollarında çalışarak hayatlarını kazanmaktadırlar.
Çoşlularda güzel adetlerde vardır. Bunlardan en önemlisi Atalarının isimlerini çocuklarına vermektir. İlk doğan çocuk erkekse babanın ismi kızsa annenin ismini alır. Bu şekilde yapılmazsa Ataya karşı vefasızlık anlamında karşılanır. Bir nevi çocuklarına verdikleri isimleri ile çok sevdikleri Atalarını gönüllerinde yaşatırlar.
Her ne kadar yerleşik hayata geçmiş olsalar bile Çoşlular deri peynirinin tadından keçi etinin lezzetinden yoğurttan sütten vazgeçememişlerdir. Bu nedenle bazıları imkanları ölçüsünde büyükbaş küçükbaş hayvan yetiştirmeye devam etmektedirler.
Çoşlu Yörükleri misafir sever gelen gidene açlık tokluk sorar ve mutlaka bir sofra kurar. Hısım akrabasını özellikle uzak kalıp göremediklerini sorup haber duymak isteyen bir özlem ruhu taşır. Yaşlıları küçüklerden saygı ve hürmet beklemeyi sever. Keçi eti ve sütünden olsa gerek bazen de inatçıdır pire için yorgan yakar. Haremlik selamlık olmaz misafirlikte kadın erkek birlikte oturur yer içerler. İnançları sağlamdır ve devletine milletine bağlıdır.
ANTALYA BÖLGESİNDE ÇOŞLU OBASINI OLUŞTURAN HANELER
Kemal Ordu’nun yaptığı aile çalışması şöyledir;
Dedemollalar: Bu hanenin iki soy adı vardır. Yıldırım ve Kaplan dır. Bu sülalenin büyüğü olan Dede Molla 30 sene kadar muhtarlık yapmıştır. Mührü hala oğullarında hatıra olarak durmaktadır. İskan yerleri Antalya Merkez Kurşunlu Köyü Yörükler Mahallesidir.
Hacıakçalar: Bu sülalenin iki soyadı vardır. Ordu ve Tufan dır. Muhtar Mehmet bu sülalenin büyüğü olarak Cumhuriyet öncesi 10 yıldan fazla muhtarlık yapmıştır. İskan yerleri Antalya Merkez Yenigöl Mahallesi ve Altınova Düden Mahallesidir.
Konyalılar: Büyük dedelerinin uzun süre Konya cezaevinde yatmasından dolayı bu ismi almıştır. Soyadları Aksu dur. İskan yerleri Antalya Merkez Varsak Zeytinlik Mahallesidir.
Çakallar ve Tüfekçiler: Büyük Ninelerinin bir çakal yörüğüyle evlenmesinden sonra tek çocuğu ile obaya geri dönmüş bu yüzden çakallar denmiş sonraki evliliği oba içinden olduğu için tüfekçiler denmiştir. Soyadları Avcı iskan yerleri Antalya Merkez Altınova Sinan Mahallesidir.
Nazlıoğulları: Soyadları Özkan iskan yerleri Antalya Varsak Zeytinlik Mahallesidir.
Mustanlar: Soyadları Karcı iskan yerleri Antalya Serik Gebiz Beldesi, Konya Akşehir ilçesi Değirmenköy ve Ulupınar köyleridir.
Kümüler: Soyadları Uyar iskan yerleri Antalya Varsak Zeytinlik ve Antalya Aksu İlçesi Pınarlı Mahallesidir.
Kavuklar: Soyadları Öztürk iskan yerleri Antalya Altınova Düden Mahallesi Yörükler mevkisidir.
Nizamoğulları: Soyadları Nizam ve Yıldız iskan yerleri Antalya Varsak Zeytinlik Mahallesidir.
Yaşıloğulları (Yeşiloğulları): Soyadları Karagün iskan yerleri Antalya Varsak Zeytinlik Mahallesidir.
Delialiler: Soyadları Şahin iskan yerleri Antalya Merkez Kurşunlu köyü ve Varsak Zeytinlik Mahallesidir.
Celiller: Soyadları Atik iskan yerleri Konya Akşehir ilçesi Değirmenköy dür.
Kurşunlular: Soyadları Önal iskan yerleri Antalya Merkez Kurşunlu köyü ve Altınova Düden Mahallesidir.
Oynarlar: Soyadları Tepe iskan yerleri Antalya Aksu İlçesi Pnarlı Mahallesi ve Varsak beldesidir.
Turaçlar: Soyadları Demiröz iskan yerleri Antalya Merkez Kurşunlu köyüdür.
Ebecikler: Soyadları Kaymaz iskan yerleri Antalya Merkez Kurşunlu köyü ve Varsak beldesidir.
Azizoğulları: Soyadları Akbıyık iskan yerleri Antalya Merkez Varsak beldesidir.
Topalosmanlar: Soyadları Adıgüzel iskan yerleri Antalya Merkez Varsak Zeytinlik Mahallesidir.
Pardiler: Soyadları Ceylan iskan yerleri Antalya Merkez Varsak Zeytinlik Mahallesidir.
Kocakuşaklar: Soyadları Dik iskan yerleri Antalya Merkez Yeşilköy Mahallesidir.
Karaboyunlar: Soyadları Say iskan yerleri Antalya Merkez Döşemealtı İlçesidir.
Kokulular: Soyadları Yılmaz iskan yerleri Serik İlçesi Kuşlar köyüdür.
Yuvalar: Soyadları Kıyak iskan yerleri Antalya Merkez Varsak Zeytinlik Mahallesidir.
Efealiler: Soyadları Şimşek iskan yerleri Antalya Merkez Varsak Zeytinlik Mahallesidir.
Kelhaliller: Kel günümüzde saçı dökülen olarak bilinirse de Yörük dilinde kimsesiz yetim gariban anlamındadır. Kel Halil in torunları günümüzde Konya’ın saygın ailelerindendir. Soyadları Konya ve Ataoğlu’dur. İskan yerleri Konya Merkez Keçiler Mahallesidir.
Kökçümevlütler: Soyadları Koçdemir iskan yerleri Antalya Merkez ve Korkuteli ilçesidir.
Topalmahmutlar: Soyadları Kök iskan yerleri Antalya Merkez Varsak Zeytinlik Mahallesidir.
Buncuklukaramehmetler: Boncuk işlemeli kavalı olduğundan bu sıfatı almışlardır. Soyadları Cengiz iskan yerleri Antalya merkezdir.
Kabakosmanlar: Soyadları Kahya iskan yerleri Antalya Merkez Altınova Düden Mahallesidir.
Karakulaklar: Soyadları Karakulak iskan yerleri Antalya Merkez Varsak Zeytinlik Mahallesidir.
Sığırcılar: Soyadları Çağırga iskan yerleri Antalya Merkez Yenigöl Mahallesidir.
Soytekinler: Soyadları Soytekin iskan yerleri Muğla ili Ortaca ilçesi Güzelyurt köyüdür.
Turşambalılar: Bu aile Çoşlu obasına Turşamba’dan (Manavgat’ın doğusu) çoban olarak gelmiş ve Çoşlulardan olmuş bir ailedir. Soyadları Karakaya iskan yerleri Antalya Merkez Kurşunlu köyü ve Varsak Zeytinlik Mahallesidir.
Halil Yıldırım email: halil@akdeniz.edu.tr
| 
Ötgünlü
Çoşlu
